جلسه تخصصی آموزش قرآن کریم، موسسه قرآنی امام رضا علیه السلام جمعه 24 بهمن  ماه راس ساعت 21 با حضور استاد محمد کاکاوند  و استاد محسن سلیمانی بصورت مجازی در شبکه اجتماعی اینستاگرام برگزار گردید.

این جلسات هر هفته جمعه ها با حضور استادان مطرح استانی و کشوری در پیج موسسه قرآنی امام رضا عیله السلام برگزار می شود که در این جلسه قاریان،حافظان و مرتلینی از اقصی نقاط  ایران اسلامی  برای محک زدن تلاوت خود در این جلسه اقدام به قرائت می کنند.

محمد کاکاوند، قاری بین‌المللی قرآن کریم با اشاره به تعریف لحن، گفت: لحن در لغت معانی متعددی دارد که می‌توان از آن جمله به آهنگ، موسیقی، لهجه، نوع گویش و... اشاره کرد. 

وی ادامه داد: «ل» لحن به لفظ، «ح» به حس و «ن» به نغم اشاره دارد که هر کدام از این ارکان مشکل داشته باشد لحن با اشکال روبرو می‌شود؛  مقصود از لحن فقط بحث آهنگ نیست، بلکه الفاظ قسمت اول لحن را تشکیل می‌دهند که مهمترین بخش آن مباحث تجویدی هستند.

کاکاوند با تأکید بر اینکه حس ایجاد کردنی است، تقلیدی نیست و یک تکنیک به شمار می‌رود و ارتباط مستقیم با لحن دارد، گفت: چهار نوع لفظ وجود دارد؛ لفظ گویش عامی، لفظ کلاسیک، لفظ تجویدی و لفظ لحنی.

این قاری قرآن کریم افزود: در لفظ کلاسیک، با گویش دقیق تمام حروف کار داریم که با چه صفت و حکمی ادا می‌شوند. در لفظ کلاسیک حد و مرز ادای الفاظ برای ما مشخص می‌شود که در چه حدودی اجازه داریم آهنگ در کلمه را گسترش دهیم. مهمترین قسمت لفظ کلاسیک این است که حتما دهان باید ادا داشته باشد.

وی بیان کرد: منظور از لفظ تجویدی، تجوید اصطلاحی نیست بلکه مقصود ما رعایت قواعد تجویدی باشد. تجویدی که اینجا مطرح است اشاره به لفظ تحسین‌شده دارد، لفظی که حالت داشته باشد، زیبا خوانده شود نه صرف اینکه روی آن قاعده پیاده شود. منظور از لفظ تجویدی این است که کلمه را ساده نخوانیم، چراکه ساده‌خوانی خوب نیست و از بروز خلاقیت‌های هنری جلوگیری می‌کند. ساده‌خوانی، سلامت کار را بالا می‌برد، اما به چه قیمت این اتفاق می‌افتد؟ به قیمت اینکه جاذبه، تکنیک و تأثیر پایین بیاید. بنابراین باید سلامت، تحرک و جاذبه بالا رود، همان کاری که قاریان مصری انجام می‌دهند.

کاکاوند گفت: لفظ لحنی یا اصطلاحاً گویش ملودیک یعنی به کلمه بر اساس ظرفیت تنغیمی که از آن برخوردار است آهنگ داده شود تا زیبا خوانده شود و تاثیرگذار باشد. آنچه هر خواننده‌ای در گویش تجویدی باید رعایت کند این است که برای کلمات تکنیک تنغیمی داشته باشد و متناسب با ظرفیت کلمه، تنغیم را رعایت کند. 

این قاری قرآن تصریح کرد: درباره گویش ملودیک پنج بخش بسیار مهم شامل؛ ۱- صحت(کلمه درست خوانده شود.) ۲- تحرک(کلمات را ساده نخوانیم. تحرک مربوط به نحوه استفاده از درجات صدا است.) ۳- تحریر(در خواندن باید از تحریر استفاده شود اما باید به اندازه باشد.) ۴- مساحت صدا(روی قدرت تنغیم اثر مستقیم دارد. وقتی تعداد نت‌ها بیشتر باشد، آهنگ بیشتری تولید می‌شود و طنین صدا بالاتر می‌رود.) ۵- انعطاف(قدرت جابجایی درجات صدا به شکل مطلوب و مطبوع.) وجود دارد. 

وی با اشاره به موضوع «سرعت» در قرائت قرآن کریم، گفت: سرعت گاهی بلای جان قاریان می‌شود؛ سرعت اصلاً تقلیدی نیست و مهارتی کاملا تجربی و اکتسابی است و هر کس متناسب با ظرفیت تنغیمی و توانمندی صوتی‌اش باید در تلاوت سرعت مناسب خود را پیدا کند. می‌تواند از برخی استادان در این زمینه الگوگیری کرد، اما این میزان سرعت متناسب همان قاری است و خودِ قاری باید در این زمینه تجربه کند و بر اساس مصادیقی که در قدرت تنغیم وجود دارد، سرعت خود را با راهنمایی‌های استادان مشخص کند. سرعت با نفس، تحریر و تحرک سر و کار دارد و وقتی که خوب اجرا نشود همه آن موارد را دچار اشکال می‌کند. 

کاکاوند، مبحث «نفس» در قرائت را یکی از عوامل مبتلابه عنوان کرد و گفت: حداقل نفس در تلاوت قرآن کریم بر اساس زمان ۳۰ ثانیه یعنی ۱۵ کلمه است. نفس‌گیری در قرائت در حد ممتاز ۶۰ ثانیه، حد عالی ۴۵ ثانیه، حد خوب ۳۰ ثانیه، حد متوسط ۲۰ ثانیه، حد ضعیف ۱۵ ثانیه و حد مبتدی زیر ۱۰ ثانیه است. وقتی می‌خواهیم قدرت تنغیم را افزایش دهیم باید قاری ۳۰ ثانیه نفس داشته باشد.